Vijzels om te malen
Bilinga vijzel van watermolen 
Kopse houtstructuur van bilinga (sterk vergroot) 
Kopse houtstructuur van bilinga (sterk vergroot)
Probleem
Bij een stel watermolens zijn nieuwe vijzels geplaatst. De beheerders zijn niet over één nacht ijs gegaan en hebben zich tevoren goed laten informeren. De nieuwe vijzels worden gemaakt van het duurzame bilinga, dan zouden ze er lange tijd geen omkijken naar moeten hebben. Na 8 jaar is één molen echter al weer buiten gebruik gesteld vanwege problemen met … de vijzel.
Oplossing
Twee medewerkers van SHR gaan ter plaatse en voeren een beoordeling uit van verschillende vijzels: twee goede en de slechte. De molens zijn stil gezet en de vijzels worden letterlijk beklommen om ze goed te kunnen bekijken. De goede exemplaren tonen het beeld dat je van bilinga na 8 jaar onder deze omstandigheden zou verwachten: een millimeter dun laagje van wat zachter hout aan de buitenkant als gevolg van softrot in deze vochtige en tegelijk zuurstofrijke omstandigheden. De slechte blijkt op een drietal punten van de andere af te wijken en het vermoeden rijst dat een deel van het gebruikte hout mogelijk spint bevat. Vanwege reeds ontbrekende duigen is de slechte vijzel niet meer bruikbaar om te malen en met hulp van de molenaar worden nog twee duigen uit de spil gewrikt. Nader onderzoek in het laboratorium aan deze duigen laat zien dat we inderdaad met bilinga te maken hebben, dat er sprake is van hout uit de buitenkant van de boom met verminderde weerstand tegen aantasting en, onverwacht, een klein productiefoutje. Het rapport omvat dan ook verschillende adviezen voor de beheerders en de molenmakers om de nieuwe vijzel een lang en productief leven te geven.
